Back
                          Terug

Sharon gives ultra-religious the push and forces extreme right into center

DEBKAfile Special Political Analysis

February 23, 2003,

The spotlight on Ariel Sharon's attempts to form a post-election coalition government has focused mostly on Labor's dilemma between upholding its election pledge to shun a Sharon-led government, or bowing to signals from Washington and jumping aboard.

Sunday morning, February 23, Likud negotiators were discovered to have pre-empted Labor by forging an accord with the National Religious Party and Shinui (Change) after the two had struck enough common ground to sit side by side in the same cabinet.

Together, Likud (40), Shinui (15) and NRP (6), command a Knesset majority of one (61 out of 120 seats). But that will be enough to get Sharon through the immediate emergency period of the US war against Iraq. After that, the field is wide open.

At the same time, in the last 24 hours, some key pre-conceptions and ground rules have been quietly done away with - above all, the premise that without Labor, any Sharon government will automatically be forced in to the arms of the extreme right and the ultra-religious.

That premise was abruptly rebutted by the new coalition deal. The extreme right will have to moderate its positions to join the administration of a prime minister who has declared himself in favor of a Palestinian state. The ultra-religious were taken care of in a different way.

Disproportionately rewarding the NRP, though divided and fractious after netting only 6 mandates in the January election, with the two deluxe portfolios of Housing and Construction and Labor and Welfare, plus one deputy minister's post in the prime minister's office and the chair of one of the more powerful parliamentary committees, was a slap in the eye for ultra-religious Sephardi Shas.

The most important part of this bonanza is the job of deputy minister, with authority to oversee the break-up the Shas bastion, the budget-gobbling Religious Affairs Ministry, and determine the slate of candidates for election later this year of Israel's next two chief rabbis, Ashkenazi and Sephardi. Until Sunday morning, the Shas candidate, Tel Aviv's Chief Rabbi Shlomo Amar of Tel Aviv, was unopposed. Now, the NRP can step in to run its own candidate: Safed's Chief Rabbi Shmuel Eliahu, son of former national Chief Rabbi Mordecai Eliahu, who is the spiritual leader of the NRP and of large sections of the West Bank and Gaza Strip's Jewish communities.
Mordecai Eliahu

The party's candidate for Ashkenazi Chief Rabbi will be Ramat Gan's Chief Rabbi Yaacov Ariel, a hard-liner on laws of marriage and divorce.

Clearly, the NRP was willing to give way on some of its most cherished convictions in order to accommodate Shinui and buy enough leverage in government to blot out the dominance of Shas and the United Torah Front in the ultra-religious community. Neither of those parties has too many weapons to fight for its holdings; Shas dropped from 17 Knesset seats to eleven in the last elections and the UTF failed to improve on its traditional five. Now, the UTF is losing its foremost bastion, the Housing Ministry, to the NRP. This blow may well persuade UTF leader Rabbi Menahem Porush to reconsider his alliance with Shas's Rabbi Ovadia Yosef and throw in his lot with Sharon.

Clearly, Sharon and Shinui's Tommy Lapid have used the NRP as a blunderbuss to break the hold of the once omnipotent Shas. No Likud or Labor leader was ever able to form a government in the last quarter of a century without bowing to the demands of Shas. No national budget was ever passed without surrendering to that party's exorbitant demands.

For the sake of the common effort to break this stranglehold, three diverse parties Likud, Shinui and the NRP all made concessions, joining in a historic pact that could keep the Sharon government stable for several months - especially given the disarray in opposition ranks.

The Labor party has become the victim of its dilemmas. Its chairman Amram Mitzna has surrounded himself with a circle of party activists with long records in government who are convinced it is theirs by right. They include party secretary Ofir Pines and former ministers Baige Shohat, Haim Ramon and Yuli Tamir. This group is convinced that Sharon will be forced to co-opt Labor on its terms, the chief of which are massive evacuations of Jewish settlements in Palestinian areas, the re-allocation of budgets and a Palestinian state.

Roughly two thirds of these demands the prime minister fully intends to carry out anyway, though not under duress - so these Labor stalwarts are talking round in circles.

Labor's elder statesman, former prime minister Shimon Peres is too crafty to join this game and plans to join the government at the first opportunity. Former defense minister Binyamin Ben Eliezer, who was displaced by Mitzna as Labor chairman, seeks a portfolio senior to that offered Mitzna. The rivalry between them keeps the party in turmoil, with factional dissent intense enough to disarm Labor as an effective leader of the opposition to the Sharon administration.

These manoeuvres have left foreign minister Binyamin Netanyahu and his right wing National Union backers in the shade, marginalized to the same extent as Shas. To be part of Sharon's government, they too will have to backtrack on their most extreme positions.

Sharon duwt ultra-religieus van zich af en dwingt extreemrechts naar het midden

Speciale politieke analyse van DEBKAfile

23 februari 2003

De aandacht voor de pogingen van Ariël Sharon om na de verkiezingen een coalitieregering te formeren is vooral uitgegaan naar het dilemma van de Arbeiderspartij die weifelde tussen het nakomen van de verkiezingsbelofte om een regering-Sharon te mijden of gehoor geven aan signalen vanuit Washington en aan boord springen.

Op zondagochtend 23 februari bleek dat de Likoed onderhandelaars de Arbeiderspartij buiten spel hadden gezet door een akkoord te sluiten met de Nationaal Religieuze Partij en Shinoei (Verandering) nadat de twee genoeg gemeenschappelijke punten hadden gevonden om samen in hetzelfde kabinet te zitten.

Samen hebben Likoed (40), Shinoei (15) en NRP (6) een meerderheid van één zetel in de Knesset (61 van de 120 zetels). Maar dat zal genoeg zijn om Sharon door de komende moeilijke periode van de oorlog van de VS tegen Irak te loodsen. Daarna is alles mogelijk.

Tegelijkertijd zijn in de afgelopen 24 uur, enige sleutelvoorwaarden en grondregels stilletjes afgeschaft - bovenal de hypothese dat iedere regering-Sharon zonder de Arbeiderspartij automatisch in de armen van extreemrechts en de ultrareligieuzen zal worden gedreven.

Die hypothese werd abrupt weerlegd door het nieuwe regeringsakkoord. Extreemrechts zal zijn positie moeten matigen om zich aan te sluiten bij een regering van een premier die zich uitgesproken heeft ten gunste van een Palestijnse staat. De ultrareligieuzen werden op een andere manier aangepakt.

Het buitensporig belonen van de NRP, verdeeld en broos als deze is nadat het slechts zes zetels kreeg tijdens de verkiezingen van januari, met twee luxueuze portefeuilles van Huisvesting en Bouw en Werk en Uitkeringen, plus een onderministerschap in het ministerie van de premier en het voorzitterschap van één van de machtigste parlementaire commissies, was een klap in het gezicht voor de ultrareligieuze Sefardische Shas.

Het belangrijkste deel van deze prijs is de baan van onderminister, die de macht heeft om toe te zien op de afbraak van het Shas bastion, het begrotingsslurpende Ministerie van Religieuze Zaken en de kandidatenlijst voor te stellen waaruit later dit jaar de twee opperrabbijnen, de Ashkenazische en Sefardische worden gekozen. Tot zondagochtend had de kandidaat van Shas, de opperrabbijn van Tel Aviv, Rabbijn Shlomo Amar uit Tel Aviv, nog geen tegenkandidaat. Nu kan de NRP met een eigen kandidaat komen: de opperrabbijn van Safed, zoon van de vroegere nationale opperrabbijn Mordechai Eliahoe, die de geestelijk leider is van de NRP en van grote delen van de Joodse Gemeenschappen op de West Bank en in de Gazastrook.

Mordechai Eliahoe

De kandidaat van de partij voor het Ashkenazische Opperrabbinaat zal de opperrabbijn van Ramat Gan zijn, Rabbijn Ya'akov Ariel, een die een harde lijn voorstaat betreffende huwelijks- en echtscheidingszaken

Het is duidelijk dat de NRP één van zijn lievelingsovertuigingen op wilde geven om Shinoei tegemoet te komen en genoeg invloed in de regering te kopen om de overheersing van Shas het Verenigde Torafront in de ultrareligieuze gemeenschap te verminderen. Geen van deze partijen had veel wapens om te vechten voor zijn positie; Shas steeg naar 17 Knessetzetels van 11 voor de laatste verkiezingen en het VTF kwam niet boven zijn traditionele 5 uit. Nu is het VTF zijn belangrijkste bastion, het Ministerie van Huisvesting, aan het verliezen aan de NRP. Na deze slag is het heel goed mogelijk dat de leider van het VTF, rabbijn Menachem Porush zijn verbond met het hoofd van Shas, rabbijn Ovadia Yosef zal heroverwegen, en zijn lot met Sharon gaat verbinden.

Het is duidelijk dat Sharon en Tommy Lapid van de Shinoei hebben de NRP gebruikt als wig om aan de greep van het eens almachtige Shas te ontkomen. Geen leider van Likoed of Arbeiderspartij was ooit in staat om in het laatste kwart van de eeuw een regering te vormen zonder voor de eisen van Shas te moeten buiten. Geen nationale begroting was ooit goedgekeurd zonder overgave aan de buitensporige eisen van die partij.

Omwille van de gemeenschappelijke poging om aan deze houdgreep te ontkomen hebben alle drie de zo verschillende partijen Likoed, Shinoei en de NRP allemaal concessies moeten doen om een historische overeenkomst te sluiten die de regering-Sharon voor meerdere maanden stabiel kan houden - vooral gezien de verwarring in de oppositiebanken.

De Arbeiderspartij is slachtoffer van de eigen dilemma's geworden. De voorzitter, Amram Mitzna, heeft zich omringd met een kring partijactivisten die zo lang in regeringen hebben gezeten dat ze ervan overtuigd zijn dat die hun eigendom zijn. Daarbij horen partijsecretaris Ofir Pines en de vroegere ministers Baige Shochat, Chaim Ramon en Yuli Tamir. Deze groep is ervan overtuigd dat Sharon gedwongen zal worden om volgens hun eisen samen te werken met de Arbeiderspartij, de voornaamste ervan zijn: grootschalige evacuaties van Joodse nederzettingen in Palestijns gebied, het herzien van begrotingsposten en een Palestijnse staat.

De Eerste Minister is toch al van plan ongeveer tweederde van deze eisen in te willigen, maar niet onder dwang - zodat de leden van de Arbeiderspartij die de formatie proberen op te houden, in een kringetje ronddraaien.

De oudste politicus van de Arbeiderspartij, vroegere premier Shimon Peres, is te slim om mee te doen aan dit spel en is van plan om zich bij de regering aan te sluiten zodra er een mogelijkheid zich voordoet. De vroegere minister van defensie, Benjamin Ben Eliëzer, die door Mitzna van de troon is gestoten als partijvoorzitter, kijkt uit naar een belangrijker portefeuille dan die aangeboden aan Mitzna. Door de rivaliteit tussen hen blijft de partij in een staat van verwarring, met facties die genoeg afwijken van partijstandpunten om de Arbeiderspartij de wapens voor effectief leiderschap van de oppositie tegen de regering-Sharon te ontnemen.

Deze manoeuvres hebben minister van buitenlandse zaken Benjamin Netanyahoe en de aanhangers van zijn rechtse Nationale Unie in de schaduw gezet, evenzeer gemarginaliseerd als Shas. Om deel uit te maken van de regering-Sharon, zullen zij ook op hun schreden terug moeten keren uit hun meest extreme posities.